از شکست در نوجوانی تا نبوغی حیرت انگیز

Jocelyn Bell Burnell
اخترفیزیک دان انگلیسی زاده ی ایرلند که در زمان دانشجویی نخستین تپ اختر رادیویی را به کمک استاد راهنمای پایان نامه ی دکتری اش، آنتونی هویش، کشف کرد.
او با نام اصلی سوزان جاسلین بل در 15 ژوئیه ی سال 1943 در شهر بلفاست در شمال ایرلند متولد شد. پدرش معمار بود و در دوران کودکی جاسلین، مشغول پروژه ی ساخت آسمان نمای شهر همسایه، آرما، بود او هرازگاهی با پدرش به مکان آسمان نمای آرما می رفت و گاهی زیر آسمان تاریک به تماشای ستاره ها می پرداخت. والدینش او را از کودکی به کتاب خواندن تشویق می کردند و او از همان دوران علاقه ی ویژه ای به نجوم داشت. جاسلین کودکی خود را در شهر لورگان گذراند و در کالج لورگان تحصیل کرد. او یکی از نخستین دخترانی بود که در این کالج اجازه ی تحصیل علوم را دریافت کرد. پیش تر به دختران درس هایی مانند خیاطی و آشپزی تدریس می شد. در یازده سالگی در آزمون مهمی که برای همه ی دانش آموزان یازده ساله ی ایرلندی برگزار می شود رد شد و بنابراین دیگر اجازه نداشت تحصیل را به صورت عادی ادامه دهد. بنابراین والدینش او را به مدرسه ای زیر نظر فرقه ی مذهبی کواکرز فرستادند و او آن جا تحت تأثیر معلم فیزیکش قرار گرفت.
او برای ادامه ی تحصیل وارد دانشگاه گلاسگو اسکاتلند شد و در سال 1344/ 1965 لیسانس فیزیک را از این دانشگاه، و در سال 1348/ 1969 دکتری اش را از دانشگاه کمبریج انگلستان گرفت. جاسلین در سال 1347/1968 با مارتین برنل ازدواج کرد و حاصل این ازدواج یک پسر بود که اکنون فیزیک دان است. جاسلین و مارتین در سال 1372/1993 از هم جدا شدند. خانم برنل در کمبریج با استادش، آنتونی هویش، و چند نفر دیگر روی ساخت تلسکوپی رادیویی کار می کردند تا با آن به بررسی اختروش ها بپردازند که به تازگی کشف شده بودند. او در تابستان 1346/1967 حین بررسی هایش، متوجه سیگنالی منظم شد که ظاهراً منشأ آن چشمه ای بود که با سرعت یک بار در ثانیه می تپید. در ابتدا آن ها نمی دانستند چه کشف کرده اند، اما کشف دومین تپ اختر به کوشش خانم بل ماهیت این پدیده ی مرموز را آشکار کرد.
مقاله ای که این کشف را به جهان معرفی کرد، پنج نویسنده داشت که نخستین آن ها آنتونی هویش، و دومین نفر جاسلین بل برنل بود. دکتر هویش برای این کشف به همراه دکتر مارتین رایل برنده ی نوبل فیزیک شد. این نخستین بار بود که نوبل فیزیک در حوزه ی نجوم اهدا می شد. اما هیچ کس در این میان اشاره ای به همکاری خانم برنل در این کشف نکرد. آکادمی سلطنتی نوبل سوئد در اعلام رسمی خبر اهدای نوبل فیزیک 1353/ 1974 به هویش و رایل برای فعالیت پیش گام آن ها در اخترشناسی رادیویی و به ویژه کار رایل روی شیوه ی خاصی از تحلیل داده، و نیز نقش قطعی هویش در کشف تپ اخترها اشاره کرده بود. این موضوع بحث برانگیز شد تا جایی که اخترشناس مشهور، سِرفرد هویل، از این بابت آنتونی هویش را سرزنش کرد. البته خانم برنل با متانت این سرزنش ها را رد کرد.
جاسلین بل برنل پس از پایان دکتری به همکاری با دانشگاه های ساوث همپتون( 1973-1968)، دانشگاه کالج لندن(1982-1974)، و رصدخانه ی سلطنتی ادینبورگ (1991-1982)پرداخت. او همچنین به مدت 14 سال یکی از استادان سخنران و مشاوران دانشگاه اُپن انگلستان بود. او در سال 1370/ 1991 استاد این دانشگاه شد و 10 سال در این سمت مشغول خدمت بود. او دومین زنی بود که در دانشگاه اپن سمت استادی کسب می کرد. او همچنین استاد مهمان دانشگاه پرینستون ایالات متحده بود. خانم برنل اکنون هم استاد مهمان اخترفیزیک در دانشگاه آکسفورد است. او دو سال تا اکتبر 1389/2010 رئیس مؤسسه ی فیزیک لندن بود و البته تاکنون نخستین و تنها زنی بوده که به این سمت رسیده است.
هرچند او از جایزه ی نوبل فیزیک بی نصیب ماند، جوایز ارزنده ی بسیاری به سبب کارهایش به او اهدا شده است، از جمله: مدال آلبرت میکلسون از مؤسسه ی فرانکلین فیلادلفیا (1973 به همراه دکتر هویش)، جایزه ی یادبود روبرت اوپنهایمر از مرکز مطالعات نظری میامی(1987)، جایزه ی بئاتریس تینسلی از انجمن نجوم آمریکا (1987)، مدال هرشل از انجمن سلطنتی نجوم(1989)، مدال طلای ماژلان از انجمن فلسفه ی آمریکا(2000)، عضویت انجمن سلطنتی لندن(2003)، دکتری افتخاری از دانشگاه هاروارد( 2007)، دکتری افتخاری علوم از دانشگاه دورهام انگلستان(2007)، مدال گروت ربل از مجمع عمومی اتحادیه ی جهانی علوم رادیویی در استانبول( 2011). همچنین او در سال 1378/ 1999 لقب فرمانده رتبه ی امپراتوری بریتانیا را دریافت کرد و در سال 1386/ 2007 به سبب خدماتش به علم نجوم به شوالیه ی فرمانده رتبه ی امپراتوری بریتانیا (یعنی دومین درجه از عالی ترین رتبه ی امپراتوری بریتانیا) ارتقا پیدا کرد. جاسلین بل برنل، که نوجوانی اش را با شکستی بزرگ آغاز کرده بود، دنیا را با نبوغش شگفت زده کرد.
منبع:نشریه نجوم،‌ شماره 214.